Wat is het Ervaringsgericht Onderwijs (E.G.O.) en waar staat het voor?

Onderstaande informatie heb ik overgenomen uit mijn handboek 'Ervaringsgericht werken met kleuters in het basisonderwijs' om U het idee te geven wat het juist is en waar het voor staat.

Het E.G.O. gaat uit van het 'Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs'. Het E.G.O wil het beste halen uit kinderen. De kern bij de ervaringsgerichte aanpak is erop gericht om kinderen te brengen tot hoge vormen van betrokkenheid en welbevinden. Dit gebeurt vanuit een basishouding van ervaringsgerichtheid: de leerkracht richt zich naar de ervaringen (betrokkenheid en welbevinden) van de lerenden om te zien of de aangeboden context een vruchtbare bodem is voor ontwikkeling en leren. Werkvormen en didactische materialen kunnen helpen om de betrokkenheid te verhogen maar zijn enkel hulpmiddelen.

• Wat is welbevinden?

Met welbevinden bedoelen we de mate waarin een kind zich thuisvoelt/veilig voelt in de context van de klas, groep en/of school.

Enkele signalen van welbevinden:

Ø  Het kind geniet en beleeft plezier

Ø  Het kind is ontspannen

Ø  Het kind is voldoende vitaal

Ø  Het kind stelt zich open op

Ø  Het kind is spontaan en durft zichzelf te zijn

Ø  Het kind heeft zelfvertrouwen, is assertief en heeft een positief zelfbeeld

Ø  …

·   Wat is betrokkenheid?

Betrokkenheid verwijst naar de intensiteit van de activiteit van het kind. Betrokkenheid is er vooral zolang de kinderen intens bezig zijn. Dit kan als de leerkracht voldoende activiteiten kan aanbieden op niveau van de ervarings- en leefwereld van een kind. Betrokkenheid is niet iets wat zomaar aanwezig is. De leerkracht is er voor verantwoordelij om deze momenten van betrokkenheid te creëren. Activiteiten hebben een grotere kans van slagen als de betrokkenheid hoog is. 

Enkele signalen van betrokkenheid:

Ø  Het kind heeft een grote mentale activiteit

Ø  Het kind is heel gemotiveerd

Ø  Het kind heeft een hoge exploratiedrang

Ø  Het kind heeft voldoening van de aangeboden activiteiten

Ø  Het kind heeft voldoende energie

Ø  Het kind heeft zichtbaar doorzettingsvermogen

Ø  Het kind verwoord zijn/haar handelingen nauwkeurig

Ø  Het kind neemt initiatief

Ø  …

Met welbevinden en betrokkenheid krijgen we twee concrete richtpunten voor het scheppen van een krachtige leeromgeving.

Tempelschema

Het tempelschema brengt in beeld dat de belangrijke begrippen die binnen het Ervaringsgericht Onderwijs een rol spelen, allemaal met elkaar verbonden zijn en samen een geheel vormen dat zich richt op het einddoel: het geëmancipeerde kind, volfunctionerend.

Het fundament van de tempel vormt de ervaringsgerichtheid. D.w.z. de wijze waarop we onszelf en de kinderen benaderen.

Op het fundament rusten de drie pijlers die de drie praktijkprincipes symboliseren die richtinggevend zijn voor de vormgeving en benadering van het Ervaringsgericht Onderwijs:

1. Het vrije initiatief. Het vrije initiatief is erop gericht om betrokkenheid te verhogen. Van nature kiezen kinderen spontaan activiteiten die het dichtst bij hun mogelijkheden liggen. Bij jonge kinderen zien we de innerlijke drang de wereld om hen heen te ontdekken en nieuwe mogelijkheden te verkennen nog heel puur. Deze van nature aanwezige exploratiedrang stimuleert de zelfstandigheid en vergroot het zelfvertrouwen. Hierdoor voelt het kind zich competent en wil zich verder ontwikkelen.

2. Milieuverrijking. Om voldoende tegemoet te komen aan de ontwikkelingsdrang van kinderen is een rijke omgeving met voldoende prikkels een voorwaarde.

Onder een 'rijk milieu' verstaan we een klassen-en schoolomgeving met voor kinderen interessante en uitdagende materialen en activiteiten. De inrichting van de klas en de school is hierbij zeer bepalend, maar ook de activiteiten die de leerkracht onderneemt. Ook de leerkracht als persoon zelf speelt een belangrijke rol, zijn/haar creativiteit en inventiviteit hoort ook bij tot een rijk milieu.

3. Ervaringsgerichte dialoog. De ervaringsgerichte dialoog helpt de leerkracht om een goede relatie met de kinderen op te bouwen en hen zo goed mogelijk te begrijpen en te begeleiden. Deze ervaringsgerichte basishouding en dialoog is gebaseerd op de principes van Carl Rogers: aanvaarding, echtheid en empathie. Deze basishouding kunnen leerkrachten ontwikkelen en zich eigen maken waardoor zij beter in staat zijn kinderen te begrijpen van binnenuit en hen te bieden wat zij werkelijk nodig hebben.

De drie praktijkprincipes dragen in het tempelschema de processen die we in het Ervaringsgericht Onderwijs op gang willen brengen: bevrijdingsprocessen en creatieve processen.

* Bevrijdingsprocessen. Bevrijdingsprocessen hebben te maken met het welbevinden van de kinderen. Kinderen moeten goed in hun vel zitten en met hun ervaringen kunnen omgaan en ze verwerken. Door bevrijdingsprocessen helpen we kinderen gevoelens te erkennen en te aanvaarden. We helpen ze situaties te doorzien en begrijpen en gevoelens een plek te geven. Door bevrijdingsprocessen proberen we te voorkomen dat er ijsschotsen in de ervaringsstroom ontstaan.

* Creatieve processen. Creatieve processen brengen ontwikkeling en leren op gang. We spreken binnen het ervaringsgericht onderwijs over ‘fundamenteel leren’, wat betekent dat er werkelijk iets wordt toegevoegd aan je mogelijkheden. Dit in tegenstelling tot ‘oppervlakkig leren’. Kinderen kunnen dan ogenschijnlijk iets leren, een maniertje, maar ze functioneren in een spontane situatie dan weer op hun werkelijke niveau. Er is geen stap in de ontwikkeling gezet die leidt tot andere gedragsmogelijkheden. Het woord creatief betekent ook dat er iets nieuws wordt toegevoegd aan je mogelijkheden.

Emancipatie. Een geëmancipeerd kind is in harmonie met zichzelf. Emotioneel evenwichtig en geestelijk vitaal waardoor dit kind de mogelijkheden die hij in zich heeft ten volle kan benutten en als een sociaal persoon kan functioneren in zijn omgeving. In de daksteen van de tempel staat emancipatie, het streefdoel van het ervaringsgericht onderwijs.